In dit magazine
Therapietrouw en gedragsverandering bepalen behandelsucces
Gezondheid verbeteren, verlaging van zorgkosten, verbetering van kwaliteit van leven en een hogere cliënttevredenheid. Dat zijn veelgenoemde effecten van het bewerkstelligen van blijvende gedragsverandering bij cliënten. Als paramedicus weet je het als geen ander: er komt een cliënt bij je met klachten, je gaat samen hard aan het werk en na een aantal behandelingen stuur je de cliënt naar huis met een aantal gerichte oefeningen, tips, een schema of een dieet. Het doel is natuurlijk dat er een blijvende verandering ontstaat. Maar helaas vallen veel mensen toch weer terug in hun oude patronen waardoor het effect van de behandeling uitblijft en de cliënt vaak een nieuwe afspraak maakt met dezelfde klachten of klachten die verergerd zijn. En zo start jij weer opnieuw met de behandeling en het motiveren van je cliënt. Hoe kunnen we deze vicieuze cirkel doorbreken? Je leest er alles over in dit magazine. Goede en blijvende resultaten boeken, vraagt niet alleen gedragsverandering bij je cliënt maar ook van jou als hulpverlener. Met gerichte tips van professionals zul je zien dat je veel meer voldoening uit je werk haalt en energie overhoudt. Bekijk ook eens ons specifieke trainingsaanbod waarbij je concrete handreikingen krijgt hoe je met thema’s als therapietrouw en gedragsverandering aan de slag kunt.
Veel succes en leesplezier.
Josephine Hofsté
Directeur Pro Education
In dit magazine
“Cliënt/therapeut-relatie essentieel om blijvende gedragsveranderingen te realiseren”
“Mensen worden ouder, leven langer met vaak meerdere chronische ziektes. Hierdoor ontstaat er meer vraag naar zorg, specifiek naar langdurige zorg,” aldus Ellen Ricke, promovendus, onderzoeker Therapietrouw én voormalig fysiotherapeut. “Van zorgprofessionals wordt een meer coachende en begeleidende rol gevraagd.”
We hebben te maken met hogere zorgkosten en meer druk op zorgpersoneel, waar sowieso al een tekort aan is. Ellen: “De visie op ziekte is veranderd; er wordt tegenwoordig uitgegaan van ‘positieve gezondheid’. Er wordt van cliënten verwacht dat zij veerkrachtig en zelfredzaam zijn. Om aan de veranderde visie en positieve gezondheid te kunnen bijdragen en om de druk (financieel en mankracht) op zorg te kunnen verminderen, is meer zelfmanagement een mogelijke oplossing.” Ellen Ricke deed onderzoek naar preventie van zorg, met de focus op COPD. Centraal in haar onderzoek staat therapietrouw.
Lees het hele artikel met Ellen Ricke
Tips & tricks
- Geef uitleg over therapietrouw.
- Stel samen met de cliënt een behandelplan op, passend bij zijn of haar context.
- Betrek de omgeving van de cliënt voor meer sociale steun.
- Ondersteun met behulp van eHealth (cliëntportals, online behandelprogramma’s, medische apps).
- Investeer in een goede cliënt/therapeut-relatie:
- Zorgen voor wederzijds vertrouwen
- Kennis hebben van zorgen en verwachtingen van de cliënt en de cliënt kennis laten delen
- Zorgen voor waardering en respect
- Loyaliteit; bieden van blijvende steun
“Een manier om cliënten te helpen met therapietrouw en blijvende gedragsverandering, is investeren in de cliënt/therapeut-relatie”
De mens is van nature een eerste klas gedragsveranderaar
Professor dr. Arie Dijkstra is hoogleraar aan de Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen. Zijn specialiteit is gezondheidspsychologie en gedragsverandering- en beïnvloeding. Als iemand weet hoe je een cliënt kunt bewegen te doen wat goed is voor zijn of haar herstel of gezondheid, is het prof. Dijkstra.
Is het moeilijk voor mensen om hun gedrag te veranderen?
“Welnee! Dat denken we vaak, maar mensen zijn echte aanpassingsmonsters. Ga maar na: zouden we ooit hebben kunnen overleven op de steppes of de ijsvlaktes als we niet in staat waren geweest om ons gedrag te veranderen? Gedrag aanpassen zit diep in ons wezen verankerd.”
Waarom lukt het dan zoveel mensen niet om gezonder te leven?
“Om het voorbeeld van eten te nemen: we leven nog maar relatief kort in een tijd waarin er eten in overvloed is. Tot niet al te lang geleden gold de regel: eet wat je eten kunt, want je weet niet wanneer er weer wat is. Ook dat zit diep in de mens. Dus om van die zoetigheid af te blijven, moet je wel een heel goede reden hebben.”
Die redenen hebben we toch? Onze gezondheid.
“Dat klopt. Om dat beter te begrijpen, moet je inzoomen om de motivatiestructuren van mensen. Motivatie om te veranderen komt eigenlijk altijd voort uit angst, bijvoorbeeld voor ziekte of dood, of schaamte, je gedraagt je op een manier die niet bij jouw waarden passen. Je wilt niet een persoon zijn die .... vul maar in. Aan de andere kant levert het oude gedrag je ook iets op: lekker eten, ontspanning van een sigaret of een glaasje wijn. En tot slot is er de perceptie over hoeveel moeite, investering het kost om iets te veranderen. De optelsom van deze factoren bepaalt of iemand zijn gedrag zal kunnen veranderen.”
“Het is goed om mensen het vertrouwen te geven dat ze het zelf kunnen.”
Intrinsieke motivatie van de cliënt aanzetten
Marjolein Marcus begon in 1987 als fysiotherapeut. “Tien jaar lang werkte ik vanuit het idee dat ik een monteur was die in het menselijk lichaam even wat moest repareren. Maar dat viel tegen; mensen werden lang niet altijd beter. Sterker nog: ik kon lang niet altijd vinden wat er eigenlijk precies stuk was.”
Relatie tussen lichaam en geest
Na begin jaren negentig zelf in een fikse burn-out te hebben gezeten, begreep Marjolein dat er meer was dan een mechanisch lichaam. Tijdens de post hbo-opleiding over Psychosomatische Fysiotherapie kwam ze meer te weten over de relatie tussen lichaam en geest. “Dat heeft me niet meer losgelaten. Mijn eigen reis naar herstel begon toen pas echt en sindsdien volgde ik talloze cursussen en opleidingen. Ogenschijnlijk voor mijn werk, maar uiteindelijk altijd weer om er zelf als persoon van te groeien en het vervolgens te delen in mijn werk als therapeut en trainer.”
Lees het hele artikel met Marjolein Marcus
Persoonsgericht werken binnen organisaties
Marjolein werkt nu aan een nieuwe cursus waarin ze heel veel van haar kennis samenbrengt. “De cursus heet ‘Persoonsgericht werken binnen organisaties’ en daarin is onder andere de methodiek ‘Positieve gezondheid’ opgenomen. Machteld Huber heeft deze methodiek ontwikkeld waarin je langs verschillende leefgebieden van een cliënt gaat om uit te zoeken wat belangrijk is. Ook bij deze methodiek is het van belang dat je als therapeut op de juiste manier de vragen stelt: open en nieuwsgierig, zonder oordeel of aannames. Dat is wat ik iedereen als belangrijkste tip mee zou willen geven; zie de ander écht.”
“Groei begint buiten onze comfortabele zone van automatisch en onbewust gedrag.”
Cursussen
Cursussen
Acceptance and Commitment Therapy (ACT)
Wil je dat je cliënten zich richten op zaken die ze op directe wijze kunnen beïnvloeden? Zoals hun eigen gedrag? Acceptance and Commitment Therapy (ACT) is een vrij nieuwe evidence-based practice binnen gedragstherapie. Na het volgen van deze boeiende cursus kun je cliënten leren de situatie te accepteren zoals die is, in plaats van te vechten tegen onvermijdelijke zaken. Dit resulteert in het vergroten van de psychologische flexibiliteit van de cliënt. Een ervaren ACT-trainer zal je de theorie aanbieden en vooral veel met jou en je groepsgenoten oefenen. Hierna kun je meteen aan de slag.
Gecombineerde leefstijl interventie
Deze opleiding tot leefstijlcoach voor de gecombineerde leefstijlinterventie heeft een specifieke focus op de doelgroepen COPD, CVRM, reumatische aandoeningen en diabetes. Daarnaast is er ook aandacht voor de doelgroepen die in aanmerking komen voor de GLI. De opleiding is een mix van kennis opdoen en kennis en vaardigheden toepassen in de praktijk. Je leert maatwerk te leveren met als doel de leefstijl en daarmee de gezondheid en het welbevinden van de cliënten te verbeteren. Motiverende gespreksvoering, het meenemen van de cliënt in het proces en het ontwerpen van een beweeginterventie in samenwerking met andere zorgaanbieders, zijn onderdeel van de opleiding. Na afronding van de opleiding kun je je aanmelden bij het Keurmerk Fysiotherapie of het KNGF om geregistreerd te worden als leefstijlcoach.
Motivational interviewing
Als hulpverlener wil je een bijdrage leveren aan het proces van gedragsverandering bij cliënten. Maar wat is eigenlijk je invloed op dit proces? In deze cursus leer je hier meer over. Motivational interviewing is een directe, persoonsgerichte gespreksstijl die verandering in het gedrag bevordert. Hierbij bouw je als hulpverlener een relatie op met de cliënt die gebaseerd is op gelijkwaardigheid, eigen verantwoordelijkheid en vrijheid van gedragskeuze. Het uitgangspunt is dat de motivatie tot verandering vanuit de cliënt zelf komt en niet van buitenaf wordt opgelegd.
Oplossingsgericht coachen in de zorg
Wil je cliënten aanleren hoe zij vanuit hun eigen kracht problemen kunnen oplossen? Dan is deze cursus iets voor jou. Je kijkt niet naar de oorzaken van het probleem, maar focust je op wat goed gaat en stimuleert zo de zelfredzaamheid van cliënten. Daarbij worden cliënten uit je eigen praktijksituatie steeds als casuïstiek gebruikt. Je leert de juiste vragen stellen en oefent in rollenspelen met diverse soorten cliëntenprofielen, waarbij je uitgaat van zowel je eigen ervaringen als die van je medecursisten. Hierdoor kun je je nieuw ontwikkelde vaardigheden meteen toepassen in de eigen praktijk.
Gedragsverandering, maar van wie?
Jaren geleden liet ik een filmpje van een behandelsessie aan goede vriend van me zien. Ik was er trots op. Nadat hij het bekeken had, zei hij: ‘Heel leuk, maar dit hou je toch niet vol?’
In een eerdere column schreef ik: Werken met mensen betekent dat je geeft. Je wilt dat behandeldoelen gehaald worden, dat er oplossingen worden gevonden voor allerlei obstakels, dat mensen blij en weer een stapje verder de deur uitgaan. Hiervoor zet je alles in: je vakkennis en vaardigheden, je volle aandacht, je inlevingsvermogen, je flexibiliteit, je rust.
Ik herlees het dichtgetimmerde blokje vol goed gekozen en belangrijke woorden en voel een koude benauwdheid in mijn ribbenkast. Heel eerlijk? Het leest als blablabla, als het begin van een onvermijdelijke burn-out.
Laat ik het anders zeggen. Ik zie de opsomming van een set onhaalbare kaarten. Wat gebeurt er als ik probeer hieraan te voldoen: de energietank loopt leeg door onevenredig veel geven van mijn kant. Dit betekent in de praktijk dat ik halverwege de werkdag al uit mijn reserves moet putten, dat het voorkomt dat ik mijn ongeduld en frustraties met moeite onderdruk, dat ik bezig ben met mijn eigen onvermijdelijke falen. Gezellig. Daar zit geen cliënt op te wachten. Niet dat ze daar iets van zouden merken overigens, ik ben een meester in verbergen (kost ook weer energie, help!).
Mijn oplossing: minder behandelsessies per dag en een goede, gedegen voorbereiding. Het eerste heeft financiële consequenties. Ik wuif dit normaalgesproken weg – ‘als ik maar genoeg verdien om een beetje leuk te kunnen leven’ – maar feit blijft dat ik daar wel rekening mee moet houden. Voor nu genoeg over dit punt.
“Uiteindelijk draait het om het overdragen van de verantwoordelijkheid voor het leerproces aan de client.”
“Het gaat erom hoe je de boodschap brengt”
Ik ben al 37 jaar diëtist en 25 jaar gesprekstrainer. Ik had een massa aan vakkennis, maar eigenlijk gaat het erom hoe je de boodschap brengt. Uiteindelijk hangt het van jouw vaardigheid in gesprekstechnieken af hoe iemand met de boodschap aan de gang gaat. En ik merkte heel vaak dat de boodschap zo gebracht werd dat mensen daardoor al in de weerstand schoten en niet de dingen gingen doen die ze achteraf wel hadden willen doen. Gedragsverandering kan worden beïnvloed door de manier waarop de hulpverlener het gesprek aangaat. Sinds 2010 geef ik les voor Pro Education. In het begin nog diëtetiek en later Motivational Interviewing en Shared Decision Making. Ik vond het een fijn bedrijf waar van alles mogelijk was.”
Janet verzorgt de cursus Motivational interviewing.
Janet Murris
Diëtist
Aanbod cursussen en opleidingen
Alles in één overzicht
Pro Education is een van de grootste aanbieders, met meer dan 140 praktijkgerichte cursussen en opleidingen voor zorgprofessionals. Wij bieden je cursussen en opleidingen fysiotherapie, ergotherapie, logopedie, diëtetiek, verpleegkunde en zorgmanagement. Het nascholingsaanbod van Pro Education is voor een groot deel geaccrediteerd bij KNGF, Keurmerk Fysiotherapie en ADAP. Maak hier je keuze voor een cursus of opleiding.